Het is maandag 28 oktober. Zo tussen vijf en zes in de middag. Een houten hokje in een groot gebouw. Bart, Daan, Peter en ik schetsen de ochtend van 14 november. Op verzoek van Daan praat Bart mij voor het eerst door de vier kwadranten als model heen. Er ligt een telefoon op tafel die alles wat wordt gezegd direct vastlegt. ‘Dit is misschien wel iets nieuws wat de heren hebben bekokstoofd’, bedenk ik me. Ik teken vier blaadjes in mijn dummy. Persoonlijk maken. Samen maken. Kennis maken. Publiek maken. Dit is zo elegant en logisch! De suggestie komt in mij op om de vier kwadranten op de vloer te leggen zodat iedereen er doorheen kan lopen als verkenning. Direct merk ik dat dit beeld mij helpt om de waarde van die kwadranten voor muzisch onderzoek te begrijpen.

Later, tijdens de werkplaats, noemt iemand dit een ‘pleinwandeling’.

Later, tijdens de werkplaats, merkt iemand op dat ik makkelijk werkvormen aanreik.

Later, nog vóór de werkplaats, benut ik de vier kwadranten om interventies in mijn werk van een kader te voorzien.

Eerder, nog vóór deze voorbespreking, had ik zes panelen uiteen gelegd verwijzend naar invalshoeken voor muzisch onderzoek.

Daarover ben ik nog een heel artikel aan het schrijven.

Maar eerst even een tussenverhaaltjevoor dat uiteindelijke artikel. Iets waarin in elk geval het muzische naar voren komt. Met wat schetsen van de zes panelen, de toepassing van de vier kwadranten op interventieschetsen en wat er in de pleinwandeling zoal te delen was.

Zes keer een muzische invalshoek

Mijn praktijk.

Het muzische is in dit geval al vrij snel ‘het Andere’. Vreemd in zijn verschijning. Roept argwaan, gegiechel of bewondering op. Maar ook oefent het een enorme aantrekkingskracht uit op collega’s die zich meer lijken te willen vrijspelen. Door in een eigenzinnige energie te gaan staan voel ik ruimte om te handelen die niet overstemd wordt door mijn reacties op institutionele krachten.

Interventies

Een muzische interventie ontwerpen en uitvoeren behelst een soort creatieve spanning waarin de relatie tussen bedoelen en werking niet zomaar 1-op-1 is. Tijdens een muzische (geïnspireerde) interventie verijlt de doelrationaliteit ook een beetje. De wil is niet de sturende en allesbepalende factor meer. Die is ontvankelijker geworden.

Onderzoek

Het muzische inzetten in onderzoeken roept andere manieren van kennen op en opent de ruimte om vraag, systematiek, gegevens en conclusies door elkaar te gooien. Zintuigen en lichaam, makende handen, vervoering, opvoeren gaan naast het denken staan. En zij doen lekker niet mee met het gelabel. Er ontstaat ruimte om wat kennis is niet te beperken tot het hoofd alleen. De handen weten. Het hart weet. Getroffen zijn, ontroerd of in vervoering raken, zijn niet alleen gegevens, het zijn ook manieren van onderzoeken en uitingen van vragen, onderzoeksvragen.

Publiek

Harten bereiken. Uit de conventies voor publicatie van onderzoek breken. Of daar gewoon van wegblijven. Of daarmee spelen. Het publiek bewegen zodat zij vanuit wat bij hen resoneert kunnen aan- en teruggeven wat er voor hen toe doet.

Repertoire

Elke muze heeft haar eigen attributen: maskers, sandalen, snaarinstrumenten, scepter, mantel, sluier, schrijftafel en schrijfstift, aardbol, fluit, bazuin, perkamentrol… Het muzisch instrumentarium geeft een enorme verrijking voor mijn repertoire. Het verfijnt sommige methodieken en instrumenten en geeft andere een nieuwe kleur. Nog meer dan voorheen is elke situatie een potentieel atelier. Wat er ook is, is toegenomen bereidheid om de instrumenten los te laten en van zichzelf te laten spreken op het moment en de wijze waarop zij dat zelf nodig lijken te achten. De Muzen reiken aan wat nodig is zodra gaat dagen wat me te doen staat in een situatie.

Persoon

Muzisch werken wakkert een rijkheid aan stemmen aan die helpen opklaren wat ervoor mij toe doet. Wat ben ik geneigd, wat ben ik bereid om op het spel te zetten? Nogmaals: Wat ben ik bereid op het spel te zetten? 

Vier keer een invalshoek voor interventies

Zou het nou eens zo kunnen zijn dat de vier kwadranten ook toe te passen zijn op de dynamiek in een leerteam met studenten? En om handelingsperspectieven voor de leerteambegeleider op het spoor te komen? Kan die begeleider dan ook vanuit eigen repertoire interveniëren? En welk (leer)proces kan je dan uiteenrafelen om op in te haken met je interventies? Kan dat ook weergegeven worden in relatie tot persoonlijk maken, samen maken, kennis maken en publiek maken?

Het letterlijke doorloopje

Daan legt de vellen op de grond. Hij loopt er doorheen met speels gemak, maar ook met een bepaalde ernst. Het is hem misschien wel ernst. Die combinatie, dat speelse dat komt als je iets meester bent en dat ernstige, dat wil uitdrukken dat het om iets waardevols gaat, dat is voor mij een spoor om in te volgen. Ik kijk de kunst eerst altijd af.

Met Annemiek en Charlotte wandelde ik over vier grote vellen met foto’s van zeewier, zand en bladeren. Ik pakte mijn verhaal op bij mijn onderzoek naar aanleiding van de vorige editie van de werkplaats. Daar ben ik nu bij de overgang van kennis naar publiek maken. Als ik terugloop naar een nieuw begin voor dit jaar dan merk ik dat er geen hiaten zijn, geen haperingen of uitglijders. Er zit een vloeiende lijn in. Ook al heb ik mijn onderzoeksvraag nu niet scherp. Ik voel dat het muzische zijn zinnen heeft gezet op iets waar ik mee bezig ben dit jaar in mijn praktijk. Letterlijk afluisteren wat ik te vertellen had? Doe dat hier: 

En terwijl we over de vloer wandelen in de voetsporen van Daan en die van onszelf, wandelen we ook door de zes panelen. Zes panelen die op hun achterzijde een door David Hockney geschilderd bos weergeven. Dus ik maakte zowel een plein- als een boswandeling. 

Aan het eind van de middag voeren we kwadranten met de themakring Onderwijsinnovatie nog eens op. Vrijdagmiddag hadden we de vellen meegesmokkeld naar onze studio. Wat we er toen mee deden? Hier lees je daar meer over. Later lees je er ongetwijfeld weer iets over van mij. Maar hier (Heleen Bouwmans) en hier (Daan Andriessen) hebben Heleen en Daan elk iets geschreven waarin de vier kwadranten verschijnen.