Associatief schrijven

Jochem Naafs

Daarnaast gebruik ik het om verslag te doen van bijeenkomsten of te reflecteren op van alles en nog wat. Het bestaat grofweg uit 5 onderdelen:

1. Kies een aanleiding en ga schrijven.
2. Als je schrijft, schrijf dan direct volledig zinnen en maak een alinea af.
3. Als er associaties in je opkomen die niet direct passen bij wat je schrijft, parkeer deze voor een volgende alinea.
4. Een volgende alinea kan een compleet ander onderwerp of gedachten verwoorden. Bijvoorbeeld iets dat door je hoofd ging terwijl je de vorige alinea schreef.
5. Probeer niet te lang niet te schrijven. Even kan wel, maar als je vastloopt, los dat dan op door te schrijven. Schrijf desnoods: ‘Ik weet niet wat ik moet schrijven’, of schrijf iets over de ruimte waarin je schrijft.

Context

Deze methode heb ik (deels onbewust) ontwikkeld in de afgelopen maanden. Ik gebruik deze vorm van schrijven op dit moment met name voor het ontwikkelen van materiaal voor de serie lecture performances die ik maak getiteld: Associative writing and the lecture performance. Uiteindelijk kan ik soms materiaal dat ik op deze manier schrijf direct gebruiken. Vaak zal ik het later nog redigeren en vooral monteren.

In maart heb ik een groep studenten van ArtEZ deze methode van schrijven laten uitproberen met interessante reacties als gevolg. Ze gaven onder andere aan dat het een manier zou kunnen zijn die ze kan helpen als ze vastlopen in het schrijven aan hun onderzoek, maar ook dat het kan helpen om ideeën voor artistiek werk op papier te zetten. De vrijheid die het geeft en de druk die het wegneemt werden vooral geapprecieerd, maar wel in combinatie met de focus en precisie. Het hoeft niet direct goed te zijn, maar je hebt wel bruikbaar materiaal omdat je niet alleen maar losse flarden opschrijft.

Ik heb me voordat ik deze methode heb ontwikkeld niet verdiept in bestaande methoden van schrijven. Ik realiseer me dat er waarschijnlijk vele methodes bestaan waar ik delen van gebruik. Ik ben me daar nu net in beginnen te verdiepen waarbij ik gewezen ben op Écriture Auomatique zoals beschreven voor André Breton in het Manifest van het Surrealisme (niet te verwarren met automatisch schrijven of psychografie waarin gesteld wordt dat je schrijft vanuit het onderbewuste of vanuit spirituele ingevingen). Bretons methode kan omschreven worden als schrijven “in the absence of any control exercised by reason, exempt from any aesthetic or moral concern”. Een invulling vanuit zijn definitie van het surrealsime: “Psychic automatism in its pure state, by which one proposes to express -- verbally, by means of the written word, or in any other manner -- the actual functioning of thought. Dictated by the thought, in the absence of any control exercised by reason, exempt from any aesthetic or moral concern”.[1]

[1] Breton, André. Manifesto of Surrealism. Available online: http://www.tcf.ua.edu/Classes/Jbutler/T340/SurManifesto/ManifestoOfSurrealism.htm