In gesprek: 16 februari 2021, 8.30 uur.

Bart, Kelvin, Marinda, Ruben en Wim.

“Nee, eerder… eigenlijk begon het toen we vroegen, of we hier niet eens plaats voor konden maken. Het was met Ingrid. Ruimte voor studenten die iets wilden wat niet voor mensen was. En dat weer terugbrengen in het onderwijs. Het werd herkend door anderen, docenten zoals Valerie. En toen dacht ik: hoe breed zit dit eigenlijk?”

Sindsdien is Marinda aan het prikkelen. Omdat we hier op de HKU allemaal kunstenaar en maker zijn, kan het al doende groeien. Vorm krijgen. Om het te bestendigen is er misschien zoiets als een programmaraad nodig. Activiteiten articuleren, op pakken waar het al gebeurt. Zodat het inspireert en bewust maakt. Gestaag levert het iets op. Voor onderwijs, onderzoek en lectoraat.

“Ik weet nog dat Marinda de legendarische woorden sprak: ‘Dan kapen we toch gewoon het lectoraat van Bart!’. Dat zette mij op meerder manieren aan het denken. Eigenlijk wel mooi als het zo, op een activistische manier wordt voortgezet. En helemaal… Dat lectoraat wordt langzamerhand aan mij toegeschreven, alsof het human-centered is!”

Bart is erbij wanneer het om vernieuwing gaat, als kwartiermaker. Dat hoeft niet één persoon te zijn, door wiens hoofd alles gaat, die de pen hanteert. Vijf kwartiermakers die samen vondsten delen en programmeren. Agenderen tijdens het doen. In een driehoek van leren, maken en onderzoeken. Het onderwerp ‘non human centered design’ vraagt tenslotte een herdefiniëring van samenwerking en van macht. Op zoek naar een ‘flat ontology’. Niet uittekenen, maar laten gebeuren.

“We kunnen ons gewoon niet voorstellen wat non human centerd is. Als de meesten van ons aan de klimaatcrisis denken zien we een pikzwarte toekomst. Dat is onderdeel van het probleem. De ecologische crisis is ook een crisis van de verbeelding”.

Ruben schreef in 2016 het boekje ‘Artonauten’, Over het antropoceen in crisis en hoe we nu disciplines moeten gaan her-denken.

“Doordat ik er zo naar vroeg merkte Lucas, die lijdt aan het ushersyndroom, dat hij zich in de steek gelaten voelde door design. De hele wereld is ingericht op mensen die kunnen horen en zien. Hoe breed zien we non human centered?”

Kelvin richt zich, in een aantal projecten, op sensory design. We kunnen het non human heel breed zien, maar gaat het uiteindelijk niet om inclusief design?

De grote gemene deler lijkt de ecologische crisis te zijn. Daar ligt ook de urgentie. Wel heeft het vele gezichten. Er zit ook een technische kant aan. Artificial Inteligence. Duurzaamheid. Inclusie. Gaan we voorafgaand aan het kwartiermaken al kaderen, of gebeurt het proefondervindelijk?

De HKU heeft zes nieuwe profielen benoemd, daar zit ook één tussen over ecologie. Laten we dat onderzoeken. Oppakken, serieus nemen en mee aan de slag gaan.

“Als ik nadenk over uitsluiting, racisme en decolonisatie, zit ik in een ander betoog. Dat gaat over inclusie”, zegt Wim. ”Maar de term ‘non human centered’ plaatst het in een groter verband. Het gaat dieper. Niet meer over de mens. Niet meer over het centrum. Het gaat over een groeiend besef. ‘Non’… is weten wat we niet meer willen. En dat bevragen. De term schuurt – Ik weet nooit waar het streepje moet, – is ongemakkelijk en onduidelijk.

Waar de frictie plaatsvindt, daar gebeurt het, dat moeten we in kaart brengen. Als een ‘postillion d’amour’ anderen betrekken. Een inventarisatie die agendeert. Een actie die aanwakkert. Non human centered design als voortdurende kleine vorm van ontbranding.

In een brainstorm noemen we vijf gebieden:

1. In het vizier brengen. Wat er al leeft in HKU. Portretteren. Interactief, zodat anderen kunnen instappen. Leren van elkaar. De extended circle. Sneeuwbaleffect.
2. Vondsten, ideeën, bronnen. Artikelen verzamelen en plaatsen. Een zoektocht die de beweging in kaart brengt. ‘Glossary’ van woorden.
3. Ontwerpsessie-achtig in gesprek gaan. Binnen en buiten HKU. Stempeltje of keurmerk. Good-practices
4. Beelden. Beeldmateriaal. Voorstellingsvermogen prikkelen.
5. Inhoudelijk gesprek. Verkennen van grenzen en ankerpunten van het onderwerp. Delen via Musework. Work in progress. The making of. Kwartier maken, podium bieden. Tijd gunnen om te landen.