Als ik de oefening doe voel ik hoe ik bij het vooruitlopen ‘naar de toekomst’ mijn verleden negeer, hoe ik me overmatig ga verbinden met ‘vernieuwing’ als breuk met het verleden. Werk ik zo ook in de kunst, of als ik met groepen of organisaties werk?
Als ik achteruitloop kan ik het verleden (mij en mijn vraagstuk) in mijn zicht en mijn bewustzijn houden, en het betrekken in mijn toekomst. Daarmee honoreer ik dat het verleden invloed heeft. Dat is misschien wel de echte betekenis van “Eer uw vader en moeder”, zegt mijn geliefde als ik het haar later vertel.
Ik denk aan het nieuwste boek van Sloterdijk, De verschrikkelijke kinderen van een nieuwe tijd, waar de tragiek van deze tijd wordt beschreven: dat we voortdurend met ons verleden breken, doen alsof er geen historie is, geen ouders, geen voorouders, geen geneaologie. “In zekere zin zijn we allemaal bastaarden geworden”.