Bewerken: MusePost #10: Vrijheid en regels

Titel (ar)

Subtitel (ar)

Inleiding (ar)

Regelgeving. Het woord zegt het: regels zijn een gift. Althans, hoe mooi zou het zijn als we regelgeving zo zouden kunnen zien. Maar regels wijzen vaak de weg naar nieuwe regels en  tussen alle regels is de zin moeilijk te vinden. Zoveel regels leiden alleen maar tot ellende. De toeslagenaffaire is daar een voorbeeld van.
Maar politiek gezien kijken wij met schrik hoe er geschopt wordt tegen de regels van democratie. We moeten de regels van mensenrechten juist op deuren en poorten en grenzen spijkeren!
Regels. We hebben ze nodig en we stikken erin.

Hoe doen we dat in ons kunstvakonderwijs? Maken of breken de regels het systeem waarin we lesgeven? Kunst ontstaat toch pas als je stappen durft te zetten in het onbekende? Maar buiten de lijntjes kleuren kan alleen als iemand ze heeft gezet.

In drie delen, onder de noemer 'Vrijheid en…', zoekt HKU MusePost de grenzen op van de vrije kunstenaar in onze tijd. In deze editie: hoe de kunstenaar regels naar zijn hand zet, aan zijn laars lapt, of zichzelf oplegt. Dit is 'De vrijheid en de regels'.

Titel (de)

Subtitel (de)

Inleiding (de)

Titel (en)

Subtitel (en)

Inleiding (en)

Titel (es)

Subtitel (es)

Inleiding (es)

Titel (et)

Subtitel (et)

Inleiding (et)

Titel (fr)

Subtitel (fr)

Inleiding (fr)

Titel (nl)

Subtitel (nl)

Inleiding (nl)

Titel (pl)

Subtitel (pl)

Inleiding (pl)

Titel (ru)

Subtitel (ru)

Inleiding (ru)

Titel (tr)

Subtitel (tr)

Inleiding (tr)

Titel (zh)

Subtitel (zh)

Inleiding (zh)

<h5></h5>
Mirjam Jesse, 183-184, voorkant en achterkant 
Beste lezer,
In zijn boek Homo Ludens spreekt Johan Huizinga over de spelende mens. We hebben spelregels nodig, schrijft hij. Spelregels geven vrijheid aan de mens om te spelen. Mooi hoe hij daarin vertelt dat een valsspeler altijd nog beter is dan een spelbreker, omdat een valsspeler het spel niet verlaat.
De regels van het spel. We hebben ze nodig in de kunsten. Geen kunst zonder regels durven wij wel te beweren.
In het grappige kinderverhaal &#39;Egelregels&#39; uit het boek &#39;De boze heks geeft een feest&#39; van Hanna Kraan verzint een egel een spel dat alleen een egel kan winnen, tot ongenoegen van de andere dieren in het bos. Hoe ga je als kunstenaar om met algemeen geldende regels? Mag je een regel breken omwille van de kunst? En welke egelregels leg je jezelf op?
Het verhaal &#39;Egelregels&#39; is opgenomen in het cahier &#39;Inner play in a study narrative&#39; van Eva den Heijer, waarover je meer kunt lezen in deze MusePost. Daarnaast staat het werk van Mirjam Jesse centraal. Haar &#39;egelregel&#39; aan zichzelf was om een jaar lang elke dag een tekening te maken. Wat dat heeft opgeleverd, zie en lees je in het interview met haar. (Tip: klik op de afbeeldingen om ze nog beter te kunnen zien!) Tenslotte is er ook aandacht voor BioArt, een serie sessies waarin studenten docenten en alumni, op het snijvlak van kunst, ecologie en technologie verkennen hoe je je als maker tot de ecologische crisis kan verhouden. Martijn van Gessel is de initiatiefnemer van BioArt.
Een MusePost om in te duiken en collega&#39;s en hun werk te leren kennen.
Veel leesplezier!
De redactie

Mirjam Jesse, 79-81
<h2>Over het verschil tussen opleggende regels en vrijheid scheppende regels zoals spelregels</h2>
Eva den Heijer (beeldend kunstenaar, game designer, docent ludodidactiek en coach aan HKU) schreef het cahier &#39;Inner play  in a study narrative&#39;; over spelend en filosoferend eigenaarschap verkrijgen over je studie.&#39;
<blockquote>
Spelregels geven vrijheid. En vrijheid is ‘fun’. En ‘fun’ heeft in zichzelf een belangrijke kritische functie. Om maar gelijk een ongeschreven regel op te volgen, namelijk: mensen lezen liever niet een hele lap tekst om op het einde tot een conclusie te komen. Daarom begin ik hier met het einde van mijn boodschap. 
Spelregels zijn bindend maar niet wettelijk. En dan zijn er nog een scala aan verschillen tussen geïnstitutionaliseerd spelen met regels die vastgelegd zijn, en geïmproviseerd spel, het vrije kinderspel en het meer regel-gestuurde spel. Bij de eerste kun je niet zomaar de regels veranderen; je bent je verplicht om aan de vastgestelde regels te houden. Bij geïmproviseerd spel kun je ook niet zomaar de regels veranderen; je kan ze pas veranderen als iedereen het eens is met het wijzigen van de regels. Alleen dan kunnen de regels hun werking gaan doen.
Hoewel ook bij geïnstitutionaliseerd spel vrijheid kan worden ervaren. En dat heeft te maken met dat wanneer we een spel met ‘vaste’ regels aangaan, we eigenlijk op vrijwillige basis akkoord gaan met de regels van dat spel. Waardoor spel de gedetermineerdheid van de gedachte opheft, en een bevrijdende werking optreedt. Het is zoals Johan Huizinga dat zo helder schrijft: daarmee stappen we vrijwillig in de ‘magische cirkel’ van het spel; een werkelijkheid in een werkelijkheid.
Johan Huizinga die natuurlijk uitgaat van de Spelende Mens, laat hiermee ook zien dat een mens een regelgeleid wezen is. Wij gaan aan op regels; dat is ook wat we zijn. Maar er is een verschil tussen spelregels en wetten. In spelregels zit binding. Deze binding kan aangepast worden. Voorwaarde is dat iedereen het over de verandering van de regel eens is. Een binding is iets anders als een wet. Bindingen kunnen buigen, en dat is wat we moeten blijven opzoeken.
Want waar het eigenlijk over gaat is via die regels het vinden van vrijheid, omdat dat plezier geeft. Of ook wel ‘fun’ geeft zoals Bernard de Koven beschrijft.
Het belang van ‘fun’ moet niet worden onderschat. ‘Fun’, afkomstig van het Middel Engelse woord ‘fon’, ‘fool’, de nar, die enkel en alleen hij, in dienst werd gesteld en geacht werd de draak te steken met de werkelijkheid, niet puur alleen ter vermaak, maar vooral om kritisch te blijven kijken en te reflecteren op wat er buiten het kasteel allemaal plaatsvond. De nar als criticus en kritische reflector. Een belangrijke competentie ook binnen ons kunstonderwijs.
Dus laten we die regels eens onderzoeken en ontdekken waar de speling zit, en breek ik hiermee een regel en besluit ik dit schrijven stiekem toch met een andere boodschap ;-)
“Between us, there are rules. And within these rules are the rules we know are rules and the rules we have to find out if they’re really rules at all. And the more we explore these rules, the more deeply we will be practicing the unique art of fun that we can practice uniquely together.” (DeKoven, 2014)
- Eva den Heijer -
</blockquote>
Nieuwsgierig naar het volledige cahier? <a href="https://www.hku.nl/getmedia/a0df7682-b2ef-4167-a1be-0eb1920a7a67/Inner-Play-Engels-web-laatste.pdf">Klik dan hier</a>
 
<h3></h3>
Mirjam Jesse, 162, 165, 170
 
<h2>Mirjams regel: een jaar lang elke dag iets maken </h2>
Door deze Musepost heen vind je beeldend werk van Mirjam Jesse, coördinator bij het Productiebureau van HKU Theater. Dat werk ontstond in een periode waarin Mirjam zichzelf een ogenschijnlijk eenvoudige regel oplegde: een jaar lang elke dag iets maken, op A5. Na dat een jaar te hebben gedaan, veranderde ze de regels: niet meer dagelijks, maar wekelijks iets maken, en van A5 ging ze naar A3. Tot slot schakelde ze naar A4, en verruimde ze de regels nogmaals voor zichzelf.
<blockquote>
‘Hoe meer vrijheid ik mijzelf gaf, hoe moeilijker ik het vond.’
</blockquote>
Lees <a title="Mirjams regel" href="/nl/page/12737/mirjams-regel">hier</a> het hele interview met Mirjam Jesse.

Mirjam Jesse, 178-180 
<h2>BioArt</h2>
Martijn van Gessel, werkzaam bij de opleiding en Creatieve technologie en Muziek en technologie, werkt er al jaren aan om BioArt een plek te geven op HKU.
<div>
<blockquote>
Rondom ecologisch denken speelt het thema vrijheid en regels ook heel erg. Wat kan en mag nog nu en straks? Er is noodzaak dingen echt anders te doen rondom mobiliteit, voedsel productie en consumptie, energie productie, etc. Hele grote en moeilijk onderwerpen. De grote vraag is hoe het dan anders zou moeten, zodat de planeet niet nog verder kapot gemaakt wordt, maar ook zonder alle speelruimte te verliezen voor het individu. Ik heb geen antwoord, maar het houd me wel bezig, zowel binnen HKU als privé.
- Martijn van Gessel -
</blockquote>
Wil je meer lezen over BioArt, <a href="https://www.hku.nl/het-werk-van-hku/verhalen/hku-bioart-sessies">klik dan hier</a>
</div>