Het scenario
We beginnen met muziek en spelen het thema 'voor iedereen is er een lied naar huis'. Dat deden we nog nooit voor publiek en het laatste arrangement in de driekwartsmaat met cellobegeleiding is van vanmiddag.
Dan vertel ik (Bart) dat ik eerder dit jaar promoveerde op het boek 'muzische professionalisering'. Dat dat gaat over de inspiratie die uitgaat van een oud verhaal, de mythe van de muzen. Kunnen we daar als tegenkracht tegen steeds meer protocol, systeem, verantwoording vandaag opnieuw iets aan hebben. Kunnen de muzen de manier waarop we werken inspireren?
Toen het boek af was ontstond een drang om te tekenen. Dat is mijn vak helemaal niet. Er waren allerlei interne en externe stemmen die zeiden: 'niet doen! Het is je vak niet, schoenmaker houd je bij je leest'. En toch heb ik doorgezet. Die stem van binnen om het wel te doen hield stand. Ik luisterde er naar ook al was het eng. Ik liet een tekening zien aan Anouk. En kreeg een tekst terug. En zo ontstond een briefwisseling tussen tekeningen en teksten. Dat moedigde aan om door te gaan. Nu werken we aan een voorstelling: maangezichten. Toen Guus ons vanmiddag vertelde dat jullie (de deelnemers) werken aan innerlijk kompas hebben we daar teksten, tekeningen en muziek bij uitgezocht om speciaal voor vanavond deze voorstelling te maken.
De leidende gedachte is de vraag of dat innerlijk kompas niet eigenlijk te vergelijken is met een stem die hoorbaar wordt. Een stem die je al dan niet zou kunnen volgen. Wat is of zou dat karakter van die stem kunnen zijn? Dat onderzoeken we door er theater over te maken. Die innerlijke stem neemt vanavond verschillende gedaantes aan.
1- de muze. Het eerste personage is de muze. Kan het innerlijk kompas zijn als de muze die de dichter in zijn oor fluistert?
Ben ik er als je me hoort?
Nu?
Ben ik er nu?
Is mijn stem genoeg om er te zijn?
Kunnen wij zijn in de dingen die we achter laten?
Kan ik met mijn stem de eenzame hoeken van je lichaam vullen?
Kan ik de diepten van je donkerste gedachten een bodem geven alleen door te praten?
Kan ik je verleiden om samen met mij jouw leegte te betreden als een kathedraal?
We duwen samen de grote zware deuren open
Licht valt door het glas in lood
Onze voetstappen echoën op het marmer
Ik pak je hand
Voel je jouw hand in de mijne?
Of misschien beter: voel je mijn hand in de jouwe?
Want zo om past het beter
Luister je nog nu ik niets meer te zeggen heb?
Nu?
En nu?
2- Verleiding
Het tweede personage vertolkt de verleiding. het is een stem die doorgaat ook al zeggen andere stemmen ‘niet doen’. Er gaat dus aantrekkingskracht vanuit ook al zegt iedereen ‘niet doen’. Die stem heeft iets van de rattenvanger van Hamelen in dat kinderverhaal. Van heinde en verre hoor je hem komen en word je onstuitbaar uit je huis getrokken. eruit gesleept. zou zo een innerlijk kompas ook kunnen zijn? je moet wel, de verleiding is te groot, ook al weet je niet waar het je brengt en is er van alles tegen....
Je wijkt van je pad af
Niet doen
Je wijkt af
Ontwijkt lantaarns
Het donker draag je als een jas
Je denkt naar huis kan altijd nog
Je vraagt je af waar je benen je brengen
Je vraagt je af waar je vingers naar grijpen
Een klink
Een deur
Een willekeurige, maar voor jou de juiste
Je gaat naar binnen
Niet doen
In de duisternis neem je waar wat er misschien niet is
Maar wat zich levendig aan je laat zien
Je kunt altijd nog naar huis, denk je
Onzichtbare handen ritsen je jas los
Woord voor woord
Knopen ze je blouse open
Trekken je hemd uit
Maken je riem los
Niet doen
-Waarom klinkt je stem niet?-
Kleden je uit
Armen slaan zich om je heen
-Waar zijn de jouwe?-
Lenige soepele vingers bespelen de snaren van je lichaam
Lippen improviseren een lied op je mond
Een jazzy stem pakt je in met woorden
Niet doen
Deze kamer ademt
Ze rookt verleidelijk de ene sigaret na de andere
Tot je hoofd in rook opgaat
Waar is je huis?
Ik ben je huis
Ik ben de grote warme kamer waar je in mag schuilen
En als je je ogen opent
Zal ik je vertellen wie ik ben
3- de nar
Het derde personage is de nar. Zou het innerlijk kompas kunnen verschijnen als de stem van de nar? Het masker, de vermomming, de grap...Een bijdrage die je gemakkelijk weglacht, maar waar je achteraf van denkt 'wacht eens even'.....
Er zijn mensen die terug kijken,
altijd omkijken
Zij weten precies over welke wegen ze kwamen
Zij houden een draad in hun handen
Voor hen is er altijd de weg naar huis
Zij zien wat ze achterlaten
met elke stap die ze verder gaan:
een moeder, een huis, een brief, een geliefde
Zij komen nooit ver
Zij treuren
treuren
Er zijn mensen die vooruit kijken,
altijd verder zien
Zij zijn altijd twee stappen voor op de rest
Zij hebben pleisters op hun knieën
Zij vallen met de deur in huis
en rennen door de achterdeur al weer naar buiten
Voor hen schijnt er altijd licht aan de horizon:
een mogelijkheid, een doel, een oplossing, succes
Zij rennen drie keer de wereld om
Zij verlangen
verlangen
En tenslotte zijn er de mensen
die naar de wereld kijken
zoals ze zou kunnen zijn
Dit zijn de mensen die kunnen toveren
Maar niemand gelooft in tovenarij
Daarom verbergen ze zich achter kleren
Ze hijsen zich in vermommingen
Ze dragen maskers over hun ziel
Ze hullen zich in leugens
Kijken om, rennen vooruit
Maar weten wel beter
4- de gids, de leermeester of wijze oudere
het is een kwestie van vertrouwen. durf je je te verlaten op het innerlijk kompas. durf je je over te geven? zoals aan een gids in een vreemde stad waar je de weg niet kent, zoals aan een leermeester die je is voorgegaan of zoals aan een wijze oudere die je bij de hand kan nemen? De vierde is de stem die vertrouwen wekt, de stem die de weg naar huis weet. de herkenning.
Laat je niet verdwalen
door wat er gefluisterd wordt
door wolven en beren op je pad
voor iedereen is er een lied naar huis
Ik wijs je de weg
Ik speel voor je
Ik zing
Ik ben de stem in het donker
de danser in de wind
Ik til je op
tot boven de bomen
zodat je de warmte kunt voelen
van de zon,
die in dit bos nooit schijnt
en ook niet in jouw ogen
omdat je dat wat je het liefste hebt niet mag plukken
Laat je niet verdwalen
door wat anderen zeggen
door valse beloftes van huisjes van koek
voor iedereen is er een lied naar huis
Ik neem je hand
Ik knijp er zacht in
Ik glimlach
Ik ben de broodkruimels in het gras
de stille trom op weg naar huis
Ik draag je mee
in mijn beide armen
zodat je je over kunt geven
aan het ritme
dat in mijn lichaam klinkt
en jou vertelt
dat ik het ben
5- (Prille) geliefden
Of is die stem van het innerlijk kompas als de stem van de geliefde? de intimiteit van het nabij voelen. De overgave daaraan. Maar ook dat je niet weet waar die overgave je brengt. dat dat ook eng is. telkens weer. Om in dat intieme te zijn en daar bij te blijven. in elkaars dromen te gaan. de diepten te betreden met en van de ander.
Ik lig met mijn rug tegen je aan
Je slaapt
Ik hoor je ademhaling
Iedere uitademing van jou drijft als een wolkje langs mijn oor
Elk wolkje is een gedachte
Je ademt in om een nieuwe gedachte te vormen
Je voert me mee,
gedachte na gedachte,
tree voor tree,
langs de wenteltrap van de duisternis,
naar de bodem van je slaap
Ik luister naar je gedachten waar je overdag de woorden niet voor vindt
Niets is eerlijker dan de slaap
Ik wil luisteren
en ik wil niet luisteren
Ik ben bang om in jouw duisternis af te dalen
Ik ben bang om op jouw bodem mezelf te verliezen
Ik ben altijd bang geweest voor diepten
Ik laat me meevoeren
alsof ik niet langer zeggenschap heb
over mijn lichaam
Misschien ben ik zelf al in slaap gevallen
Ja, dat zal het zijn
Ik slaap
Je hartslag is het ritme
Je adem is de melodie
In het lied van de slaap vertel je wat je echt te zeggen hebt
En ik luister
Ik laat me meevoeren
dieper en dieper
eerlijker en eerlijker
Bang voor jouw dromen
en de mijne
Want ik weet dat ik op ditzelfde moment
in mijn adem mijn verhaal aan jou vertel
6- je bent het zelf
Wat is er nog nader dan de liefde? Dat ben je zelf. Tenslotte in het zesde personage blijk je het natuurlijk zelf te zijn en is je innerlijk kompas als een spiegelbeeld, een alter ego, de mogelijkheid jezelf opnieuw te bezien. Even uitstappen om naar jezelf te kijken. Wat doe ik eigenlijk? wat zeg ik eigenlijk? Je weegt je woorden. waardeert en herwaardeert.
Er zijn woorden
die raken
Er zijn dezelfde woorden
die niets zeggen
Woorden kunnen
gevuld zijn of leeg
Woorden kunnen barsten
Ze kunnen openscheuren
lekken
Ze kunnen hun laatste adem uitblazen
leeglopen
en sterven
Elk levend woord weegt minstens 21 gram
Daarom vind ik het zo zwaar
om echt te zeggen wat me in hemelsnaam bezielt
Weet je wel wat alleen
‘in hemelsnaam’ al weegt?
Ik ben voorzichtig met wat ik zeg
Geen enkel woord mag barsten
omdat ik het zomaar laat vallen
omdat ik het gewicht verkeerd heb ingeschat
Ik ben bang dat mijn woorden sterven
tussen mijn mond en jouw oor