Bram Vreeswijk studeerde als cultureel antropoloog cum laude af op een vergelijking tussen reclame in onze cultuur en magisch-religieuze praktijken in zogenaamde ‘primitieve’ culturen.Hij werkte als (video / performance) kunstenaar, onderzoeker en ervaringsdeskundige coach. Bij ICKamsterdam ontwikkelde hij het project ‘Let’s talk about dance’ waarin hij onderzoek deed naar manieren om de fysieke ervaring van dansen en het kijken naar dans bespreekbaar te maken.

Recent heeft hij in het kader van het Europese project Empowerment College de onderzoekspraktijk ‘Lichaam en Geest’ ontwikkeld. Een collectief onderzoek naar de verbindingen tussen lichaam en geest / fysieke ervaringen. Deze onderzoekspraktijk bestaat uit fysieke opdrachten, schrijfopdrachten en gesprekken. In de fysieke opdrachten worden elementaire aspecten van dans verkend; de bewegingsmogelijkheden van het lichaam, gebruik zintuigen, relaties tot anderen, het gebruik van ruimte en tijd.Deze onderzoekspraktijk is als cursus voor mensen met psychische en/of verslavingsproblemen aangeboden bij de HerstelAcademie in Haarlem. Een kracht (tegenkracht) van een collectieve onderzoeksbenadering bij deze doelgroep is dat het mensen uit de positie van gediagnosticeerd en behandeld worden haalt. In plaats van dat ervaringen als symptomen van een problematiek worden geduid, vormen deze nu waardevol materiaal voor een proces waarin ‘we’ onderzoek doen.Het is de bedoeling deze onderzoekspraktijk de komende periode in meerdere contexten verder te ontwikkelen. Dit kan binnen de GGZ en maatschappelijke hulpverlening zijn waar het aansluit bij de herstelbenadering, de ontwikkeling van ervaringsdeskundigheid en de groeiende aandacht voor lichamelijke kennis.

Daarnaast zou deze onderzoekspraktijk ook in hele andere contexten waardevol kunnen zijn. In feite gaat het om onderzoek naar de vraag hoe mensen ‘in elkaar steken’. Wat motiveert een persoon? Wat voor een relatie gaat hij of zij aan met anderen? Hoe verhoudt hij of zij zich tot zijn of haar omgeving?

Vraag

Voor mij is muzisch onderzoek een radicale* vorm van onderzoek. Het stelt fundamentele vragen over wat het is een mens te zijn, relaties te hebben met anderen en je te verhouden tot je omgeving. Als mens bevinden we ons in ‘krachtenvelden’. Muzisch onderzoek onderzoekt deze krachtenvelden. Het houdt zich bezig met wat is, en maakt een beweging in het worden. Muzisch onderzoek transformeert. Doordat muzisch onderzoek fundamentele vragen stelt, stelt het de kaders van bestaande praktijken; wetenschappelijk onderzoek, filosofie, kunst, magie, therapie, politiek, pedagogie, ter discussie. Muzisch onderzoek kan ontwortelend zijn.

Mijn vraag is deze: Hoe veilige en uitnodigende vormen voor muzisch onderzoek te ontwikkelen – die een constructieve rol spelen ten aanzien van bestaande praktijken – zonder af te doen aan het potentieel van muzisch onderzoek om de manieren waarop we leven en werken ter discussie te stellen en te transformeren?

* Ik gebruik het woord radicaal hier in de gewone zin van het woord, maar ook als verwijzing naar het radicaal empirisme van William James (1842-1910). Volgens James bestaat empirie (gegevens voor onderzoek) niet alleen uit dat wat wij kunnen waarnemen, maar ook uit de verbindingen tussen dat wat we waarnemen, inclusief de verbindingen – bewustzijn, ervaringen, gedachten, handelingen – die wij zelf met het waarneembare aangaan.