In het onderwijs vragen we leerlingen en studenten om naar maatschappelijke vraagstukken te  kijken en een bijdrage aan die vraagstukken te leren leveren. Maar het samenleven is ook iets wat we continu ín dat onderwijs aan het doen zijn. In welke les je ook zit, je kunt niet uit het samenleven of ‘de samenleving’ stappen, dus we leren op ieder moment samen te leven door het te doen. Wat voor docent je ook bent, welk vak je ook geeft, je bepaalt steeds ook iets in het samenleven. Stel je ontwerpt dat samenleven als een kring, in groepjes, twee aan twee of in rijen. In een klas, op een podium, buiten of in een zelfgemaakte tent. Zittend, staand of bewegend. Pratend, schrijvend of in stilte. Bewegend, iets makend, vertellend of spelend. Het zijn allemaal vormaspecten van samen leren, samen leven en samen werken. In muzische werkvormen worden daarin gedetailleerde keuzes gemaakt. Voordat we bijvoorbeeld meteen een discussie induiken, vragen we iedereen om in één minuut zijn of haar eerste ideeën op te schrijven. Om de beurt wordt dat wat geschreven is voorgelezen. Belangrijke spelregel is daarbij dat we niet het rijtje afgaan en er ook geen beurten worden gegeven. Je kiest zelf op welk moment je inspringt met jouw tekstje. Zo zorgen we voor meerstemmigheid, gelijkwaardigheid en verbinding: Iedereen stapt in en brengt iets persoonlijks in. Omdat je niet hoeft na te denken over wat je gaat zeggen, kun je beter luisteren. Misschien denk je wel: “hé, dit is een goed moment om mijn idee in te brengen, het raakt aan wat jij net zei”. In elk geval is iedereen even gehoord, iedereen heeft even veel ruimte gekregen; een prettige basis voor het vervolggesprek.  

Wat doe jij om de groep, het gemeenschapsvormende, te versterken? Heb je voorbeeldfiguren? Wat deden zij? Wat vragen actuele vraagstukken in de samenleving van jou?