Mijn grootste inzicht met dank aan de openheid van sommigen uit Clio (groep 9) is dit:


De groep bestond uit mensen die verschillende behoeften en leerstijlen hebben als het gaat om musisch werk. Ik permitteer me een typering, zonder daarmee iemand te kort te willen doen. In een vorm tussen eerste en derde persoon ziet dat er zo uit:

De denkers en secundaire reageerders onder ons gaven aan dat meedoen zonder ruimte voor ‘ eerst denken’ niet werkt voor hen. Sterker nog: zij voelen zich overvallen door meer primair reagerende mensen, die door hen als mensen worden gezien die soms 'sleuren en verstikken’. Voor mij zijn deze bewoordingen enerzijds schokkend, anderzijds ook wel wat herkenbaar. Tja…
De momenten waarop deze secundaire reageerders toch mee gaan doen, voelen ze zich handelen alsof ze buiten hun zelf zijn, geïmponeerd en in een onaangename verwarring. Zo’n ongenoeglijke ervaring  blijft de rest van de dag sluimeren. 

Voor mij  leveren deze scherpe bewoordingen een stevige vraag aan mezelf op, die ik heus wel eerder had overdacht, maar zich opnieuw aandient nu ik me weer opnieuw met hart en ziel met het musische heb verbonden dit jaar. Als meer primair reagerend mens die geniet van improviseren en aanscherpen als avontuur,  is het een uitdaging om ook de secundaire reageerders met respect voor hun grenzen te betrekken. Moet ik hun favoriete volgorde van eerst denken en dan doen vaker respecteren?  Gaat dit over leerstijlen of juist over remmingen die lichter mogen worden. En wie bepaalt dat dan?