‘Het zingen van de wereld’.

Van een vriend kreeg ik het boek ‘Muziek’ van de Franse hoogleraar Michel Serres. Het boek raakte mij meteen. De taal, die ik niet meteen begreep met mijn hoofd, maar die toch onmiddellijk een appèl deed op mijn gevoel en beleving. Serres wil de taal laten klinken, maar zijn verhaal staat paradoxaal op het stille papier. Het boek vraagt eigenlijk zelf om tot klinken te worden gebracht. Ik zou daarom heel graag dit boek als uitgangspunt willen nemen voor het maken van een voorstelling. Daarvoor heb ik Bart van Rosmalen gevraagd mee te werken. Met hem maakte ik eerder de voorstelling ‘Lang voor er woorden waren’ en we brachten samen twee poëziebundels uit: ‘Maangezichten’ en ‘Lang voor er woorden waren’. Bart is lector van het lectoraat Muzische Professionalisering aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht en, niet onbelangrijk, hij is cellist en weet waanzinnig veel over muziek en haar historie.

De zoektocht naar de betekenis van taal en muziek was ook in onze vorige voorstelling de leidraad. Het boek van Serres als uitgangspunt nemen voor een nieuwe voorstelling is voor mij/ons een vervolgstap op ons eerdere werk. Dat wil ik níet doen door het boek te bewerken tot toneeltekst, maar door de zoektocht zelf te laten zien. De zoektocht naar de betekenis van dit boek in relatie tot wie wij zelf zijn als muzikant/theatermaker en schrijver. Een zoektocht naar ‘het zingen van de wereld’, zoals Serres het zelf noemt. Dat lijkt mij zeer nodig in onze huidige wereld, waarin praten en discussiëren belangrijker zijn geworden dan horen en luisteren. Woorden zijn in deze wereld te veel daden geworden. Ik koester een groot verlangen om middels dit boek een ode te brengen aan het echte luisteren! Juist nu, in deze tijd.

Ik zou graag de toeschouwer willen aanspreken op hun gevoeligheid voor wat er klinkt. Niet alleen de harde roepers horen, maar de wereld zelf een stem geven. Muziek was nog nooit zo alomtegenwoordig door spotify, de opkomst van de podcast, streaming. Maar we zouden verder kunnen horen dan onze oren aan reikwijdte hebben. De diepere betekenis en werking van het luisteren belang kunnen geven. Wie zijn wij als mens in termen van horen, geluid, klank, ritme, muziek? En wat laat de wereld ons daarvan horen? En wat ‘weet’ ons lichaam al, maar zijn we ons niet meer bewust? Hoe maken we hoorbaar hoe het leven zelf in onze lichamen componeert?

Serres laat dat in zijn boek mooi zien door zowel de mythe (oerbeelden), als de wetenschap (kennis ontwikkeling) als een religieus spoor elkaar te laten ontmoeten. Ik denk dat deze drievoudige ingang een publiek letterlijk zou kunnen aanspreken.

In het werkproces willen we mensen interviewen, een artikel maken, fragmenten uitkiezen uit ‘Muziek’, maar ook de raamvertelling maken: dus: hoe neem je een publiek mee in het ware luisteren?

Tevens willen we ons onderzoek tussentijds openbaar maken door gedeelten te delen met een publiek. Bart en ik hebben goede contacten bij o.a. trainingscentrum De Baak in Driebergen. Daar zouden we tussentijds dingen kunnen en mogen uitproberen.

Zo willen we maken en delen met een publiek met elkaar afwisselen om uiteindelijk tot een voorstelling te komen. De voorstelling zal zowel op het landgoed van De Baak getoond worden, als op HKU. (En wellicht ook op andere plekken, maar dat weten we nu nog niet).

Voorgeschiedenis

Bart van Rosmalen is van origine cellist en promoveerde 4 jaar geleden aan de Universiteit voor Humanistiek met het boek ‘Muzische Professionalisering’, waarin hij de mythe van de muzen als uitgangspunt neemt en waarin hij de woorden ‘vertellen’, ‘spelen’, ‘maken’ en ‘delen’ situeert in organisaties en ons professionele werk. Ik leerde Bart in deze periode kennen als lector van de onderzoeksgroep van HKU waar ik als docent/onderzoeker werkzaam was. Een deel van dat onderzoek vond en (vindt nog steeds) plaats door te maken. We spreken niet alleen, we maken ook. Tussen Bart en mij ontstond een briefwisseling tussen tekening (Bart) en teksten van mij. Het resulteerde in twee poëziebundels (Uitgeverij Ijzer): Maangezichten (2017) en Lang voor er woorden waren (2019). We speelden de afgelopen jaren veel op congressen, conferenties en trainingen (van politie, zorg, onderwijs), waarin we terug ‘maakten’ wat er die dag geklonken had.

Afgelopen jaar maakten we tevens de voorstelling ‘Lang voor er woorden waren’; een persoonlijke zoektocht naar de betekenis van muziek en taal. We gingen in deze voorstelling op zoek naar hoe je de juiste woorden vindt, naar wat er gebeurt als er geen woorden zijn, naar de plek van de muziek en hoe je omgaat met het stille stuk, waarin je het even niet meer weet. Hierin speelt de mythe van Orpheus een belangrijke rol. Deze voorstelling speelden we zowel in theaters als in trainingen, o.a. bij trainingscentrum De Baak in Driebergen. We zoeken in ons werk steeds naar wederkerigheid; hoe kan ons werk ‘in gesprek zijn’ met de wereld om ons heen en hoe kan de werkende mens weer een volledig mens zijn dat ook een lichaam heeft, en niet alleen een hoofd, dat wordt beroerd?

https://www.musework.nl/nl/page/8244/reisverslag

Anouk Saleming

Anouk Saleming werkt als docent op de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Ze geeft les in schrijven, maken en spelen. Zij maakt deel uit van het lectoraat muzische professionalisering. Ze schrijft toneel, proza en poëzie. In haar schrijven is zij steeds op zoek naar hoe taal bij kan dragen; hoe kunnen we weer een nieuwe impuls geven aan onze soms versleten dagelijkse taal?

In 2005 ontving zij voor haar jeugdtheaterstukken het Charlotte Köhler Stipendium en in 2012 won ze met het stuk ‘Runnin’Blue’ de internationale jeugdtheaterprijs Kaas en Kappes. Voor haar roman ‘Paradise Now’ ontving zij in 2017 de Jonge Jury Debuutprijs.

Bart van Rosmalen

Bart van Rosmalen, van origine improviserend cellist en theatermaker (Orkater), promoveerde begin 2016 bij de Universiteit van Humanistiek met het boek Muzische Professionalisering- publieke waarden in professioneel handelen (uitgeverij IJzer). Sinds 2014 leidt hij als lector een onderzoeksgroep bij de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht; een muzisch perspectief op makerschap en goed werk in organisaties zowel binnen de HKU als daarbuiten. Onderzoekers bij het lectoraat worden altijd uitgenodigd om naast het actieonderzoek zelf ook een vorm van ‘vertellen, spelen of maken’ in te zetten. Na het schrijven van het proefschrift begon van Rosmalen naast het werk te tekenen.