Het gesprek of de vergadering waar je in zit wil maar geen vleugels krijgen. Er wordt volop gesproken, iedereen draagt bij en er wordt stevig gewerkt en uitgewisseld. Maar het heilige vuur zoals dat zo mooi heet....... de bezieling en inspiratie....waar zijn ze? Als de zaken zo staan zou je iemand om een 'bron' kunnen vragen, of zelf een bron kunnen inbrengen. Dat is de wending met het zinnetje.....en als je vanuit een bron van inspiratie zou spreken? 

Het begint vanuit die kleine vraag aan de ander: "als je één van jouw inspiratiebronnen zou verbinden met het onderwerp waar we nu aan werken, welke zou dat dan zijn?" Een citaat uit een boek, een plaatje, een liedje: wat zou jij in dit verband mee in willen brengen?

De ander aan wie je dat vraagt is misschien een moment van zijn of haar stuk gebracht. Dat is niet erg...even laten bestaan, die verwarring..... want hij of zij voelt zich tegelijkertijd ook aangesproken. Het is tenslotte zijn of haar eigen inspiratie waar je een beroep op doet. "Zou je de bron die jou inspireert in willen brengen?" Dat is een uitnodiging die je niet zomaar naast je neer legt. Je maakt ruimte voor de ander. En je spreekt hem aan. Om voor iets te gaan staan dat er toe doet.

Hij of zij moet even, al is het maar heel kort, de tijd hebben om toegang te krijgen, toegang tot dat grote reservoir van teksten, beelden, klanken die ons aanspreken, die we allemaal meedragen, maar op het werk vaak 'uit' hebben staan. Tijd nemen om uit de zee van mogelijkheden iets te laten opdoemen. Kleine zinnen kunnen helpen zonder te dwingen, zoals: "neem een moment om te kijken wat er boven komt", of "vertrouw er op dat wat zich aandient bijdraagt". Schiet dat wat je invalt niet meteen af als irrelevant.

"Waarom zouden we dit doen?", zou iemand kunnen vragen. Je zou kunnen zeggen dat de taal een mooi zinnetje heeft: "even uit een ander vaatje tappen". Dat bronnen van inspiratie zo'n ander vaatje zijn. Daar gaat deze wending over. Een beroep doen op een bron: uit een ander vaatje tappen.

Zo kun je de ander uitnodigen, maar je kunt ook een groepje vragen om het samen te doen, en je kunt het vooral ook zelf doen: iets van jouw eigen bronnen inbrengen. Gewoon tussendoor.

Stel je het ook zo voor: je wordt 's ochtends wakker. Daarmee begint het hele ritueel van opstaan, badkamer, ontbijttafel, tas pakken en wat er allemaal meer of minder bijhoort totdat je de deur achter je dicht trekt. Ieder van ons heeft zo zijn eigen gewoonten. Maar nu is de uitdaging om daar drie minuten aan toe te voegen: "welke bron van inspiratie neem je mee in je tas?" Is het een boek, een plaatje, een muziekstuk? Wat mag er mee? Je neemt drie minuten om stil te staan bij die vraag. Niet langer, niet korter. Wat mag mee?

Eenmaal op je werk wacht je rustig af bij alle dingen die gebeuren, in alles wat je doet, gesprekken, vergaderingen. Wanneer is het moment daar dat je die bron in je tas kan delen met anderen? Zoals een visser aan de waterkant naar zijn dobber staart tot hij beet heeft, zo staat een klein stukje van jouw aandacht rustig op de uitkijk. Wat is een goed moment? Vermijd grootse bedoelingen en meeslepende ideeën. Hou het klein en casual: "kijk, dit reist vandaag met mij mee, ....het is dit of dat." Laat het zien, laat het horen. Laat dat wat je bij je draagt ruimte innemen. En hou aansluitend even in om het te laten landen... de ander heeft een beetje tijd nodig om toegang te krijgen... vertragen dus ... en kijken of en wat er gebeurt, wat er terugkomt en wat daarvan de werking is.   

Als je over een bron vertelt, of de ander uitnodigt om dat te doen, dan doet dat iets. Je praat anders, met meer gezag. Hetgeen je zegt vanuit een bron in je hand, die jou inspireert, dat overtuigt. Daar kun je niet omheen. Probeer het maar uit. Je merkt het vanzelf. Haal een bron aan en wat ontstaat er... overtuigingskracht! Niet door nog harder te argumenteren, maar door een beroep te doen op de verbeelding. Ruimte geven aan de verbeelding. Dat is de wending.

Kalliope
Nu komt een bruggetje naar een oud verhaal. Overtuigingskracht kun je ervaren, beleven en herkennen als het er is. Je kunt het niet vastpakken en op een tafel leggen, zoals een baksteen, maar het is er en het werkt onmiskenbaar. Daar gaf de Griekse mythologie een naam aan: het werd de muze Kalliope. De muze met de heldere stem, de muze die later in verband gebracht werd met overtuigingskracht (retorica) en filosofie. Vaak werd ze later afgebeeld met een stapel epische boeken in de arm, zoals de Ilias en de Odyssee. Alsof ze haar bronnen ook zelf in de hand draagt en van daaruit vertelt.

Ik vind het waardevol om de muze Kalliope met de heldere stem in herinnering te brengen. Niet als een oud verhaal van toen, maar als een hulp in het nu. Kalliope helpt om de kwaliteit die in onze gesprekken en vergaderingen kan komen als we bronnen aanspreken, extra goed te herkennen en te waarderen.  

Cello

Ik speel ook cello. Al een leven lang. Steeds vaker bijna altijd eigenlijk neem ik de cello mee in het werk dat ik doe. Vergaderen, werken met groepen, onderzoek doen, noem maar op. In mijn zoektocht naar werken met wendingen wordt de cello een onderzoekinstrument. Ik kan er onderzoekende vragen aan stellen. Wat denk jij er eigenlijk van? Hoe zit het met de bronnen van de cello? De grote bron van inspiratie voor veel cellisten is de muziek van Bach. Wat gebeurt er als ik vanuit die bron van inspiratie speel en spreek? Ik ga dat doen. Spelen en spreken over wat er gebeurt.

In het Feminarium

Benieuwd hoe deze aflevering is ontstaan? Bekijk hier de reflecties en het onderzoek van Bart en Anouk.

Voor wie verder lezen wil:

"Heb het even niet over jezelf en wat jij er allemaal van vindt. Heb het ook even niet over je werk en wat daar allemaal speelt en gaande is, maar doe een stap opzij naar een derde positie. Wat inspireert je? ..."

- van Rosmalen (2016)

Lees het stuk 'Bezingen wat ertoe doet' uit hoofdstuk 9 van het boek Muzische Professionalisering van Bart van Rosmalen als verdere verdieping. Een meer praktische verkenning met instructies is te vinden in Citaatgesprek. Een overkoepelend artikel is verschenen in M&O magazine  citaatprocedure_artikel_m_o.pdf.